Araba alırken ya da araç teknik özelliklerine bakarken sıkça karşımıza çıkan değerlerden biri de torktur. “Bu araba 300 Nm tork üretiyormuş.”, “Torku yüksek, çekişi iyi.” gibi cümleleri duymuş olabilirsiniz. Peki bu tork nedir ve ne anlama gelmektedir? Tork yüksek olunca ne oluyor, düşük olunca ne fark ediyor? Bu yazımızda “Tork nedir?” sorusuna sade ve anlaşılır şekilde cevap veriyoruz. Haydi başlayalım.
Tork nedir?
Tork nedir sorusuna, kelimenin tanımı ile başlayalım. Tork, bir nesneyi döndürme kuvvetidir. Teknik tanımıyla başlayacak olursak; tork, bir eksene göre döndürme momentidir. Yani bir kuvvetin, bir noktayı döndürme etkisidir. Araçlar özelinde konuşursak, motorun krank miline uyguladığı dönme kuvvetine tork denir. Bu kuvvet Newton metre (Nm) cinsinden ifade edilir. Kısacası, motorun tekerleklere ne kadar kuvvetle yüklenebileceğini gösteren bir değerdir. Ne kadar yüksekse, o kadar güçlü bir çekişe sahip olur.
Tork ne işe yarar?
Tork, özellikle aracın ilk kalkışı, hızlanması ve yokuş çıkışı gibi durumlarda devreye girer. Yüksek tork, aracın daha kolay hızlanmasını sağlar. Buna ek olarak, torkun birçok farklı etkisi de vardır. Bunlar arasında yük taşıma ve çekiş gücü gibi unsurlar yer alır. Torkun etkili olduğu alanları şöyle özetleyebiliriz:
- Kalkışta ivmelenme
- Düşük devirde güçlü çekiş
- Yük taşımada rahatlık
- Arazi araçlarında off-road performansı
- Tır, kamyon gibi ağır vasıtalarda yük taşıma gücü
Yani aslında tork, aracın “kas gücü” gibidir. Beygir gücü ne kadar hızlı koştuğunu gösteriyorsa, tork da ne kadar kuvvetli itip çekebileceğini gösterir.
Beygir gücü ve tork arasındaki fark nedir?
Kafa karışıklığına neden olan en yaygın konulardan biri, beygir ile torkun birbirine karıştırılmasıdır. Beygir gücü (HP) ile tork aslında farklı şeylerdir. Tork, dönme kuvvetidir. Beygir gücü ise yapılan işin hızıdır. Yani kısaca tork için “kuvvet”, beygir gücü için de “hız” diyebiliriz. Örneğin bir traktörün torku yüksektir ama hızı düşüktür. Bunun nedeni, traktörün yük taşıma gibi eylemlere yönelik tasarlanmasıdır. Spor arabaların beygir gücü yüksektir ama torkları o kadar büyük olmayabilir.
Tork değeri nasıl okunur?
Tork nedir, ne gibi özellikleri vardır cevapladık. Peki bu değeri nasıl öğreneceğiz? Tork değerini okumak için aracın teknik özelliklerine göz atmanız yeterli olacaktır. Araç teknik özelliklerinde “250 Nm @ 1750 d/d” gibi bir ifade görebilirsiniz. Bu şu anlama gelir:
- 350 Nm tork, aracın maksimum döndürme kuvvetidir.
- 1950 d/d (devir/dakika) ise bu torkun ulaştığı motor devridir.
Yani bu araç, 1950 devirde 350 Nm tork üretiyor demektir. Düşük devirde yüksek tork üretmesi, kalkışta ve ara hızlanmalarda çok işe yarar.
Dizel araçlarda tork neden daha yüksektir?
Dizel motorlar, benzinli motorlara göre farklı bir yapıya sahiptir. Bu nedenle genellikle torkları daha yüksek olur. Dizel motorlar benzinli motorlara göre daha yüksek sıkıştırma oranına sahiptir. Bu da daha fazla tork üretmelerini sağlar. Bu yüzden dizel araçlar genelde daha düşük devirde yüksek tork üretir. Bu da şehir içinde daha az vites değiştirme, yokuşlarda daha rahat tırmanma gibi avantajlar sunar.
Tork hangi araçlar için önemlidir?
Tork değeri, çoğu araç için önemli bir değerdir fakat bazı araçlarda bu daha önemli olabilir. Bunların arasında da yük çekmek için tasarlanmış araçlar çoğunluktadır. Özellikle karavan ve römork çeken araçlar, yüksek torka ihtiyaç duyar. Yüksek tork, çekişi kolaylaştıracaktır. Torkun önemli olduğu bir diğer araç tipi ise ticariler. Ticari araçlar, genellikle yük taşımak için kullanılırlar. Bu nedenle, bu tip araçlar için yüksek tork önemlidir. Şehir içinde ve yoğun trafikte seyreden araçlar için de torkun önemi vardır. Trafikte araçlar genellikle düşük devirde kullanıldığı için tork avantajı sağlanır. Spor otomobillerde ise tork, hızlanma süresini etkiler. 0’dan 100 km/s hıza kaç saniyede ulaştığı genellikle hem beygir gücü hem torkla ilgilidir.
Yüksek tork her zaman iyi midir?
Yüksek tork genellikle avantajdır ama her zaman “daha iyidir” diyemeyiz. Çünkü yüksek tork yakıt tüketimini etkileyebilen bir faktördür. Bu nedenle, bütçesini düşünen sürücüler için bu durum bir dezavantaj oluşturabilir. Buna ek olarak, düşük torklu araçlara alışmış sürücüler için yüksek torka geçiş süreci zorlayıcı olabilir. Tabii, bunun için de bir alışma süreci bulunmaktadır. Tork değerinin yüksek olması genellikle avantajlıdır. Yine de yüksek torku kullanım amacına ve beklentilere göre tercih etmenizde de fayda vardır.
Tork nedir ve neden önemlidir?
Bugün sizlerle “tork nedir?” sorusuna yanıt aradık. Tork, motorun tekerleklere ne kadar kuvvetle güç iletebildiğini gösteren en kritik verilerden biridir. Aracın kalkışta, hızlanmada ve yük altında nasıl davrandığını büyük ölçüde tork belirler. Özellikle şehir içinde konforlu sürüş, römork çekme, yokuş performansı gibi durumlarda torkun gücü hissedilir. Tork nedir sorusu aslında bir aracın ruhunu anlamanın kapısını açar.
Tork nedir başlıklı yazımız hoşunuza gittiyse, buraya tıklayarak RPM nedir ve ne işe yarar adlı içeriğimize de göz atabilirsiniz.
