Sürüş keyfini baltalayan en can sıkıcı durumlardan biri, aracın motorundan veya yürüyen aksamından değil, tam da kabinin içinden gelen o belirsiz seslerdir. Bazen bir tıkırtı, bazen ince bir gıcırtı, bazen de titreşimle artan bir zırıltı… Müziği kapattığınızda kulağınıza batan, bozuk yollarda sinir bozucu bir hal alan bu seslerin genel adı “Trim Sesi” olarak karşımıza çıkar. Peki trim sesi nedir?
Özellikle sessizliğiyle övünülen yeni nesil araçlarda veya yaşı ilerlemiş otomobillerde sıkça karşılaşılan bu durum, çözümü en zor bulunan sorunlardan biri gibi görünse de mantığı oldukça basittir. Bu yazımızda, trim sesi nedir, neden oluşur ve bu sinir bozucu seslerden kurtulmak mümkün müdür gibi sorulara yanıt arayacağız.
Trim Sesi Nedir?
Trim sesi nedir sorusuna, bu kavramı açıklayarak başlayalım. Otomotiv literatüründe “Trim”, bir aracın iç mekanını oluşturan, metal iskeletin üzerini kaplayan tüm dekoratif ve fonksiyonel parçalara verilen genel isimdir. Aracınızın kapısını açtığınızda gördüğünüz plastik kaplamalar, ön göğüs (torpido) paneli, direk kaplamaları, tavan döşemesi, havalandırma ızgaraları ve kapı kolları birer trim parçasıdır. Bu parçalar genellikle sert plastik, yumuşak dokulu plastik, deri, kumaş veya ahşap görünümlü malzemelerden üretilir. Estetik görünüm sağlamalarının yanı sıra, aracın içindeki kabloları ve mekanik aksamları gizlemekle görevlidirler.
Trim Sesi Neden Oluşur?
Trim sesi nedir sorusuna cevap bulduk. Peki bu ses neden oluşur? Trim sesi, temelde iki farklı yüzeyin birbirine sürtünmesi veya çarpması sonucu oluşur. “Sıfır araçta trim sesi olur mu?” sorusunun cevabı ne yazık ki “Evet”tir. Çünkü trim sesinin oluşumunda sadece aracın yaşı değil, çevresel faktörler ve üretim malzemesi de etkilidir. Trim seslerinin en yaygın oluşma sebepleri şunlardır:
| Sıcaklık Değişimleri (Genleşme ve Büzüşme) | Trim seslerinin en büyük suçlusu fizik kurallarıdır. Araçlar yazın güneş altında aşırı ısınır, kışın ise soğukta büzüşür. Plastik malzemelerin genleşme katsayısı metale göre farklıdır. Parçalar sürekli ısınıp soğudukça esner, yerleşimi milimetrik olarak değişir ve bağlantı noktalarında boşluklar oluşur. Bu da hareket halindeyken gıcırtılara neden olur. |
| Yol Koşulları ve Titreşim | Ülkemizdeki gibi bozuk satıhlı yollar, parke taşlı sokaklar veya sert süspansiyonlu araçlar, kabin içine sürekli titreşim gönderir. Bu titreşimler zamanla trim parçalarını tutan klipslerin (tırnakların) gevşemesine veya kırılmasına yol açar. |
| Sonradan Yapılan Müdahaleler | Belki de en sık karşılaşılan sebep budur. Araç içine sonradan takılan ses sistemi, araç kamerası, alarm veya cam filmi uygulamaları sırasında kapı döşemeleri veya torpido sökülür. Eğer bu işlem sırasında kırılan bir klips yenisiyle değiştirilmezse, vidalar tam sıkılmazsa, kablolar süngerle sarılmadan boşluğa bırakılırsa, o bölgeden ses gelmesi kaçınılmazdır. |
| Malzeme Kalitesi ve Yaşlanma | Zamanla sertleşen plastikler esnekliğini kaybeder (“gevrek” hale gelir). Sertleşen plastik, birbirine değdiğinde daha fazla ses çıkarır. Ayrıca bazı ekonomik sınıf araçlarda kullanılan sert plastik malzemeler, doğası gereği ses yapmaya daha meyillidir. |
En Sık Trim Sesi Gelen Bölgeler
Bir trim sesinin kaynağını bulmak, bazen sesi gidermekten daha zordur. Akustik yanılmalar nedeniyle sağ kapıdan geldiğini sandığınız ses, aslında emniyet kemeri mekanizmasından geliyor olabilir. En sabıkalı bölgeler şunlardır:
- Ön Göğüs (Torpido): Birçok parçanın birleştiği en karmaşık yapıdır. Cam önü ızgaraları ve multimedya ekran çevresi en çok ses yapan yerlerdir.
- B Sütunu (Emniyet Kemeri Direği): Emniyet kemeri yükseklik ayar mekanizması, kulağa çok yakın olduğu için buradan gelen sesler çok rahatsız edicidir.
- Kapı İçleri: Hoparlörlerin yarattığı bas titreşimi ve cam mekanizmaları zamanla kapı döşemelerini gevşetir.
- Sunroof ve Tavan: Özellikle fitillerin kuruması ve mekanizmanın esnemesi sonucu tavan bölgesinden “çıtırtı” sesleri gelebilir.
- Bagaj Kapağı ve Pandizot: Arkadan gelen tok seslerin kaynağı genellikle pandizotun (bagaj örtüsü) tam oturmamasıdır.
Trim Sesi Çözümü: Nasıl Giderilir?
Trim sesi nedir, ne değildir artık biliyoruz. Peki bu probleme karşı ne gibi önlemler alabiliriz. Trim seslerini gidermek sabır ve doğru malzeme kullanımı gerektirir. Eğer eliniz yatkınsa bazı basit sesleri kendiniz çözebilirsiniz, ancak torpido sökümü gibi işlemler mutlaka profesyonel destek gerektirir. İşte en etkili çözüm yöntemleri:
| İzolasyon Bantları (Bez Bant/Tesa Bant) | Otomotiv endüstrisinde “Tesa Bant” olarak bilinen tüylü bez bantlar, trim sesinin bir numaralı düşmanıdır. Sökülen parçaların tırnaklarına, birbirine değen plastik yüzeylerin arasına veya boşta duran kablolara bu bantlar sarılarak temas sesi kesilir. |
| Silikon Spreyler | Sökülmesi zor olan veya birbirine sürtünen (örneğin fitil ile plastik arası) bölgeler için özel trim silikon spreyleri kullanılır. Bu spreyler yüzeyi kayganlaştırarak gıcırtıyı keser ve plastiği besler. |
| Klips Yenileme | Eğer bir parça yerine tam oturmuyor ve oynuyorsa, muhtemelen arkasındaki segman (klips) kırılmıştır. Japon yapıştırıcısı gibi yöntemlerle parçayı sabitlemeye çalışmak büyük bir hatadır. Bu, ileride o parçanın sökülmesini imkansız hale getirir. Doğrusu, kırık klipsin orijinali ile değiştirilmesidir. |
| Ses Yalıtımı (Bitüself/Sünger) | Kapı içlerinde geniş boşluklar varsa, akustik süngerler veya bitümlü yalıtım malzemeleri kullanılarak hem dış ses kesilir hem de trim parçalarının titreşimi emilir. |
Trim Sesi Aracıma Zarar Verir mi?
Trim sesi nedir sorusundan sonra merak edilen bir diğer konu da bu seslerin araca zarar verip vermediğidir. Genel olarak trim sesleri, mekanik bir arızanın habercisi değildir ve sürüş güvenliğini (dikkat dağıtması dışında) doğrudan tehdit etmez. Ancak şu durumlarda dikkatli olunmalıdır:
- Ses, gevşemiş bir hava yastığı (airbag) kapağından geliyorsa,
- Sesle birlikte elektrik aksamında temassızlık yaşanıyorsa,
- Ses, metalik bir çarpma sesiyse ve şasi bağlantılarını işaret ediyorsa.
Bu istisnalar dışında trim sesi daha çok “konfor” ve “kalite algısı” ile ilgili bir sorundur. Ancak aracınızı satarken, içeriden gelen tıkırtılar alıcı üzerinde “bakımsız ve yorgun araç” izlenimi yaratabilir.
Trim Sesi, Kolaylıkla Tespit Edilebilir ve Engellenebilir
Bugün sizlerle trim sesi nedir sorusuna cevap aradık. Aracınızdan gelen trim sesleri “kader” değildir. Doğru tespit ve profesyonel müdahale ile en gürültülü kabinler bile sessiz hale getirilebilir. Bazen küçük bir bez bant, aylardır sizi rahatsız eden o tıkırtıyı sonsuza dek kesebilir. Bu nedenle, trim seslerinin kaynağını araştırmak ve çözüm bulmaya çalışmak önem taşır.
Trim sesi nedir başlıklı içeriğimiz hoşunuza gittiyse, buraya tıklayarak araç neden çekişten düşer adlı yazımıza da göz atabilirsiniz.
