Bir aracın en temel görevlerinden biri, sürücünün direksiyon hareketlerini tekerleklere iletmektir. Bu görev, direksiyon sisteminin kalbi olan direksiyon kutusu sayesinde gerçekleşir. Çoğu sürücü direksiyon kutusunu duymuştur ancak tam olarak ne işe yaradığını ve hangi çeşitleri olduğunu bilmeyebilir. Peki direksiyon kutusu nedir, nasıl çalışır ve arızalandığında ne gibi sorunlar ortaya çıkar?
Direksiyon kutusu nedir?
İlk olarak, direksiyon kutusu nedir sorusuna teknik tanımı ile cevap verelim. Bu parça, sürücünün direksiyon simidinden yaptığı dönüş hareketlerini tekerleklere ileten mekanik ve hidrolik/elektronik destekli parçadır. Yani direksiyon kutusu, sürücünün komutlarını tekerleklere aktaran bir ara mekanizma görevi görür. Direksiyon kutusu olmadan direksiyon simidinin dönüşü tekerleklere doğru şekilde iletilmez. Bu nedenle direksiyon kutusu, aracın güvenliği ve yol tutuşu açısından kritik öneme sahiptir.
Direksiyon kutusu nasıl çalışır?
Direksiyon kutusu nedir sorusunu yanıtladığımıza göre sıra bu sistemin nasıl çalıştığına değinmekte. Sürücü direksiyonu çevirdiğinde, direksiyon miline bağlı dişliler hareket eder. Bu hareket direksiyon kutusu içinde mekanik bir dönüşe çevrilir. Daha sonra rot kolları ve mafsallar aracılığıyla tekerleklere iletilir. Modern araçlarda direksiyon kutusu sadece mekanik bir parça değildir. Çoğu modelde hidrolik veya elektrik destekli sistemler bulunur. Bu destekler, sürücünün daha az kuvvet uygulayarak direksiyon çevirmesini sağlar. Örneğin düşük hızda park manevrası yaparken direksiyon çok daha kolay döner. Yüksek hızda ise direksiyon sertleşir, böylece araç daha kontrollü olur.
Direksiyon kutusu çeşitleri
Direksiyon kutuları, yapısına göre farklı çeşitlerde üretilir. Bu çeşitler arasında, elektrikli ve hidrolik gibi yaygın sistemler de yer almaktadır. Geçmişten günümüze en yaygın kullanılan direksiyon kutusu tipleri ise şunlardır:
| Sonsuz Vida – Sektör Dişli | Eskiden kullanılan bir sistemdir. Direksiyon mili üzerindeki sonsuz vida, kutu içindeki dişliye hareket verir. Dayanıklı bir sistem olsa da tepkileri yavaştır. |
| Kremayer (Rack and Pinion) | Günümüzde en yaygın kullanılan sistemdir. Direksiyon simidi döndüğünde dişli, kremayer adı verilen düz bir çubuğu sağa-sola hareket ettirir. Bu hareket rot kollarıyla tekerleklere iletilir. Hem hassas hem de hızlı tepki verir. |
| Hidrolik Destekli Direksiyon Kutusu | Kremayer sistemine hidrolik pompa desteği eklenmiştir. Sürücünün uyguladığı kuvveti hidrolik basınç destekler ve direksiyon daha kolay döner. |
| Elektrikli Direksiyon Kutusu (EPS) | Günümüzde yeni araçlarda yaygınlaşan sistemdir. Hidrolik pompa yerine elektrik motoru kullanılır. Daha verimli, daha az yakıt tüketen ve bakım gerektirmeyen bir yapıya sahiptir. |
Direksiyon kutusunun görevleri
Direksiyon kutusu sadece direksiyon hareketini tekerleklere iletmekle kalmaz, aynı zamanda aracın güvenliği için de çeşitli görevler üstlenir. Direksiyon hassasiyetini artırır, aracın yola verdiği tepkileri sürücüye geri iletir ve titreşimleri azaltır. Ayrıca aracın sağa-sola dönerken stabilitesini korur. Kısacası direksiyon kutusu, sürüş konforunu ve güvenliğini doğrudan etkileyen bir parçadır.
Direksiyon kutusu arızaları
Direksiyon kutusu zamanla yıpranabilir veya çeşitli nedenlerle arıza yapabilir. Bu arızalar genellikle sürüş sırasında kolayca fark edilebilir. En yaygın direksiyon kutusu arızaları arasında boşluk yapması, ses gelmesi, yağ kaçırması ve direksiyonun sertleşmesi yer alır. Özellikle hidrolik sistemlerde yağ kaçağı sık görülen bir problemdir. Elektrikli direksiyon kutularında ise elektrik motoru arızaları veya sensör problemleri ortaya çıkabilir.
Direksiyon kutusu arızasının belirtileri
Direksiyon kutusu arızalarını anlamak mümkündür. Bu sistemde oluşacak problemler, çeşitli şekillerle sizlere belirti verir. Bunlar bazen ses ile bazen de hissiyat ile fark edilir. Direksiyon kutusu arızalandığında, başlıca şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Direksiyon simidinde boşluk hissi
- Direksiyon çevirirken ses gelmesi (tıkırtı, gıcırtı, uğultu)
- Direksiyonun normalden sert olması
- Araç seyir halindeyken direksiyonun titremesi
- Hidrolik yağ kaçağı
- Düz yolda direksiyonun kendiliğinden sağa/sola çekmesi
Bu belirtilerden biri bile varsa direksiyon sisteminin uzman bir servis tarafından kontrol edilmesi gerekir.
Direksiyon kutusu arızalarının nedenleri
Direksiyon kutusu nedir sorusu kadar merak edilen bir diğer soru da bu sistemde oluşan arızaların nedenleridir. Direksiyon kutusu arızalarının birkaç temel nedeni vardır. Sürekli bozuk yollarda kullanmak, sert darbelere maruz kalmak, hidrolik yağının eksilmesi veya düzenli bakım yapılmaması bu nedenlerden bazılarıdır. Eski tarz geleneksel direksiyon kutuları, genellikle bakım ve hasara dayalı şekilde arızalanmaktadır. Elektrikli sistemlerde ise sensör arızaları ve elektrik motoru sorunları sık görülür.
Direksiyon kutusu tamiri ve değişimi
Direksiyon kutusu arızaları genellikle tamir edilebilir. Boşluk yapan parçalar sıkıştırılabilir, aşınan burçlar değiştirilebilir, hidrolik yağ kaçakları giderilebilir. Ancak ileri derecede hasarlı direksiyon kutuları için en sağlıklı çözüm komple değişimdir. Direksiyon kutusu değişimi maliyetli bir işlem olabilir, bu yüzden düzenli bakım çok önemlidir.
Direksiyon kutusu, bir aracın gizli kahramanlarından biridir
Bugün sizlerle “Direksiyon kutusu nedir ve ne işe yarar?” sorularına cevap aradık. Özetle, direksiyon kutusu nedir? sorusunun cevabı, sürücünün direksiyon simidinden verdiği komutları tekerleklere ileten ve sürüş güvenliğini sağlayan bir parçadır. Küçük gibi görünen bu sistem, aracın yol tutuşunu ve manevra kabiliyetini doğrudan etkiler. Arızalandığında ise sürüş güvenliğini riske atar. Bu nedenle direksiyon kutusunun bakımı ihmal edilmemeli, belirtiler fark edildiğinde en kısa sürede kontrol ettirilmelidir.
Direksiyon kutusu nedir başlıklı içeriğimiz hoşunuza gittiyse, buraya tıklayarak şaft nedir ve ne işe yarar adlı yazımıza da göz atabilirsiniz.
